Havenbaas: ‘We mogen niet sollen met welvaart'

Havenbaas Jacques Vandermeiren

Het is hét moment om lang aanslepende conflicten als die over de havenarbeid en de loodsen echt structureel op te lossen, zegt de nieuwe Antwerpse havenbaas Jacques Vandermeiren. Hij wil daarin graag bemiddelen.

Bizar, toch? Die acties van de loodsen?’ De kersverse topman van de Antwerpse haven zegt het zonder enige zweem van ironie, terwijl hij glimlachend opkijkt van zijn gsm. We staan in de lift op weg naar zijn bureau op de hoogste verdieping van het prachtige Zaha Hadid-gebouw waar het Antwerpse havenbestuur huist. ‘Hoelang zijn er al loodsenacties? Twintig jaar?’

De ex-topman van de hoogspanningsnetbeheerder Elia staat net 100 dagen aan het roer van de op een na grootste haven in Europa. Als ‘havenneofiet’ kijkt hij met oprechte verbazing naar de recente stiptheidsacties van de loodsen, die schepen begeleiden van en naar de Vlaamse havens. Ze protesteren tegen het hervormingsplan van minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) die de loodsen polyvalenter en efficiënter wil inzetten.

De acties zijn niet goed voor het imago van de haven én van Vlaanderen. Ik was tijdens de acties bij Deense reders en die begrepen er niets van. Het was heel moeilijk om het helder uit te leggen met al die verschillende loodsen, bonden en eisen. Dat toont aan hoe ontspoord het loodsendossier is. Als luchtverkeersleiders staken, begrijpt iedereen wat de inzet is. Bij loodsen is dat veel moeilijker.’

Vandermeiren krabde zich de afgelopen maanden weleens meer achter de oren. ‘Ik vermoed dat dit voor elke nieuwkomer geldt. Maar de havenomgeving is wel heel conservatief en gefragmenteerd. Tegelijk zie ik een enorme fierheid, gedrevenheid en can do-mentaliteit bij alle havenactoren.’

Clans

In zijn nieuwjaarsspeech - zijn eerste officiele toespraak - had Vandermeiren het over ‘clans’. Dat werd hem niet in dank afgenomen. ‘Noem het parochies, baronieën. Verschillende metiers die decennialang naast elkaar hebben geleefd’, excuseert Vandermeiren zich glimlachend. ‘Al zie ik dat men meer begint samen te werken’.

Hij verwijst naar het actieplan om containerterminals 24 uur op 24 open te houden om de mobiliteit rond Antwerpen te verbeteren. 

En naar Nxtport, een superdatabank die de privébedrijven in de haven oprichtten om containers en pakjes efficiënter door de haven te sturen. Een virtuele opslagloods van big data uit de maritieme en logistieke ketting die moet vemijden dat de Googles en Alibaba’s van deze wereld in dat ‘datagat’ springen. ‘Een prachtig initiatief’, zegt Vandermeiren.

Een recent rapport van Audit Vlaanderen in opdracht van de Vlaamse overheid lijkt Vandermeirens ‘clans’-uitspraak te bevestigen. Dat stelt dat de spelers die zeeschepen van en naar de Vlaamse havens brengen - zee-, kust-, en rivierloodsen, slepers, sluiswachters dokloodsen - onvoldoende samenwerken.

‘Die audit schept het ideale momentum om het loodsendossier structureel op te lossen’. zegt Vandermeiren. 

Hij wil als ‘outsider’ een belangrijke rol spelen in de loodsenhervorming van Weyts. ‘Ik ken de loodsen niet. Alleen hun reputatie. Dat is een voordeel. We zijn altijd lijdend voorwerp geweest van de acties, we willen graag leidend voorwerp worden.’

Opmerkelijk, want in het verleden hield het Antwerpse Havenbedrijf zich publiekelijk altijd ver van grote conflicten als die over de havenarbeid of de loodsen. ‘Er moet iets gebeuren, zo kan het niet verder’, zegt Vandermeiren afgemeten.

Opmerkelijk

Hij verwijst naar het Oosterweeldossier waar na jaren discussie plots een doorbraak kwam... dankzij een outsider, overkappingsintendant en architect Alexander D'Hooghe.

‘We moeten als Havenbedrijf meer faciliteren, stimuleren en regisseren. We moeten zo veel mogelijk partijen rond de tafel brengen om welvaart te creëren. 

Het belang van de Antwerpse haven voor de economie en de welvaart is te belangrijk . Daarom doen de discussies en gevechten over de haven me zo vreemd opkijken. Ze gaan ten koste van de welvaart. Het lijkt alsof we vier van die welvaartsmotoren hebben.'

'Nee, we hebben er maar één en moeten die veiligstellen. Daar wil ik me dagelijks voor inzetten. Het zal veel tijd en energie vergen en mogelijk op veel onbegrip en tegenkanting botsen. Maar alleen gaan we er niet in slagen. It takes two to tango en in het geval van de loodsen meer dan twee.’ (glimlacht).

Loodsen

‘Hoe ik het loodsendossier wil oplossen? Ik zou proberen te begrijpen wat hen drijft. Ik vind het merkwaardig dat men er niet in slaagt on speaking terms te geraken. Het zijn toch niet allemaal caractériels?’

Vandermeiren vindt dat de loodsen ook in eigen boezem mogen kijken. ‘Ze hebben een moeilijke en delicate job, en doen die met passie. Maar de jongste jaren hebben ze een verschrikkelijk beeld van zichzelf gecreëerd. Niet alleen in België. 

De term 'Belgian' of' Flemish' pilot roept in buitenlandse redershoofdkwartieren weinig positiefs op. Hun onvoorspelbaarheid heeft enorme gevolgen. Ik weet niet zeker of ze zich daar voldoende van bewust zijn én of ze daar wakker van liggen. Reders willen betrouwbaarheid en efficiëntie, mij lijkt dat niet onhaalbaar? Wat nu gebeurt, beantwoordt niet aan de verwachtingen en ik vermoed ook niet aan die van de loodsen. Ik kan me moeilijk inbeelden dat ze gelukkig zijn met de situatie.’

De loodsen moeten aan de toekomst denken, zegt Vandermeiren fijntjes. ‘Alles wordt zelfrijdend. Er bestaan driverless trucks, cars, trains en planes. Waarom zou een schip straks niet zonder loods aan boord veilig en vlot naar een haven kunnen varen?'

'Het merkwaardige is dat beloodsingen nu al bij heel slecht weer - als loodsen niet aan boord gaan - vanop afstand gebeuren, terwijl bij goed weer een loods aan boord moet. Dat wijst op incoherenties. Ofwel zetten de loodsen de hakken in het zand en vechten ze tot de laatste snik ofwel zoeken ze naar de loods van de toekomst. Dat heeft alles met mentaliteit te maken’.

Wet-Major

Vandermeiren erfde van zijn voorganger ook het decennia aanslepende dossier van de havenarbeid, of de wet-Major. Die controversiële wet bepaalt dat bedrijven alleen met erkende - door de bonden gekozen - arbeiders mogen werken. 

Ook hier ziet Vandermeiren een oplossing:

‘We moeten ons de vraag durven te stellen: hindert die wet het creëren van welvaart? Zo ja, dan moeten we lucide genoeg zijn om ze aan te pakken. 

Ik stel vast dat Europa nog altijd niet bevestigd heeft of de afspraken tussen de bonden en de werkgevers van vorig jaar voldoende zijn (sinds vorig jaar mogen bedrijven havenarbeiders aanwerven buiten de vaste havenpool, via rekruteringskantoren, red.). De logistieke arbeid is ook niet in het akkoord opgenomen. 

Ik vermoed dat als dat niet wordt opgelost, we straks opnieuw in conflict liggen. Ik stel tegelijk vast dat klassieke logistieke spelers - de WDP’s en Montea’s van deze wereld - niet in de Antwerpse haven willen investeren door die wet-Major’.

Of hij tevreden is met zijn nieuwe baan? Vandermeiren: ‘Het is een fantastische job. Mijn voorganger Eddy Bruyninckx noemde het de mooiste job van Vlaanderen. Ik geloof elke dag meer dat hij gelijk heeft. Dat ik met de fiets naar het werk kan (in kostuum, red.), is een onwaarschijnlijke kers op de taart. De verscheidenheid van de functie en de verantwoordelijkheid, je wordt daar zelfs als Antwerpenaar nederig van. En dat is niet evident.’ (lacht)

Bron: DeTijd

Of hij tevreden is met zijn nieuwe baan? Vandermeiren: ‘Het is e